نقشه ذهنی چیست؟ نقشه ذهنی، نموداری درختی است که برای بیان کردن کلمات، ایدهها، فعالیت‌ها یا موارد دیگر مربوط به یک کلید واژه یا ایده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نمودار برای تولید، سازماندهی و ساختار دهی ایدهها و افکار به کار بسته می‌شود و در حل مسئله، فرایند تصمیم گیری و نوشتن می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. این تکنیک برای نشان دادن ایدهها، اطلاعات، یادداشت‌ها و … به طریق دیاگرام‌های درختی به کار می‌رود. استفاده از نمودارهای درختی از قرن‌ها پیش وجود داشته است اما نخستین بار در دهه ۷۰ میلادی، روانشناس و برنامه‌سازی تلویزیونی تونی بوزان از واژه نقشه ذهنی (مایند مپ) برای معرفی گسترده آن استفاده کرد.
نقشه ذهنی یکی از مواردی است که می‌توانید از آن برای طراحی اینفوگرافیک استفاده کنید و از بهترین تکنیک‌ها برای این کار به شمار می‌آید.
فهرست مطالب
چرا باید از نقشه ذهنی استفاده کنیم؟
- از نقشه ذهن میتوان در موارد مختلف از جمله حل مسأله، تصمیمگیری و تصمیمسازی و یادداشتبرداری، طوفان ذهنی، مصورسازی ایدهها، برنامه‌ریزی، مدیریت جلسات، ارتقا تفکر استراتژیک و … بهره برد.
- نقشه ذهنی خلاقیت شما را پرورش می‌دهد. ابزاری است که باعث می‌شود ایدههای بیشتری بدهید، رابطه میان اجزای مختلف یک مجموعه را شناسایی کنید و حافظه‌تان را تقویت کنید.
- مایند مپ باعث می‌شود بتوانید اطلاعات را براساس اولویتی که دارند طبقه‌بندی کنید و این یکی از فواید نقشه ذهنی است.
مراحل ترسیم نقشه ذهنی
۰. در ابتدا نیاز به کاغذ بدون خط، ماژیک یا خودکار رنگی، خلاقیت و ذهن باز دارید.
۱. از مرکز صفحه آغاز کنید و تیتر را به صورت فشرده بنویسید.
۲. برای هر زیرموضوع اصلی یا جنبه‌های گوناگون آن، یک شاخه جدید باز کنید و روی آن نام زیرموضوع را بنویسید.
3. همین عمل را برای زیرشاخه‌ها نیز تکرار کنید تا این که به آیتم (اطلاعات، ایده، واقعیت، …) های نهایی برسید که مانند برگ‌های این نمودار درختی هستند.
۴. ممکن است یک آیتم در دو جا قرار بگیرد. در این صورت آن را با خط چین به سایر موارد وصل کنید. سطوح این آیتم‌ها را می‌توانید از طریق رنگ یا نوع نوشتن، طبقه‌بندی کنید. به این ترتیب درخت شما زنده‌تر به نظر می‌رسد.
نکاتی که برای رسم نقشه ذهنی باید بدانید
- همیشه نقشه ذهنی را با یک تصویر مرکزی شروع کنید این تصویر نقطه کانونی و مرکز توجه است.
- کاغذ بزرگی انتخاب کنید تا بتوانید در آن تمام موضوعاتی که از این نقطه مرکزی منشعب می‌شوند را بگنجاند.
- در هر خط فقط از یک کلمه کلیدی استفاده کنید. بر طبق عادت تمایل داریم که بیش از یک کلمه را برای هر موضوع بنویسیم. این کار را نکنید. بهتر است که مستقیم سراغ اصل مطلب بروید.
- تا حد امکان از تصاویر نمادین استفاده کنید کار سختی نیست. لزومی ندارد برای رسم این تصاویر مهارت میکِل آنژ را داشته باشید. حتی تصاویر بسیار ساده نیز تأثیر زیادی بر ذهن می‌گذارند و به تقویت حافظه کمک فراوانی می‌کنند.
- برای موضوعات مختلف از رنگ‌های متفاوت استفاده کنید یادداشت را اغلب با یک رنگ مانند سیاه یا آبی می‌نویسیم که یکنواخت و کسالت آور است و به راحتی نیز فراموش می‌شود.
- رنگ‌ها باعث برجسته سازی مطالب می‌شوند و یادآوری آن‌ها را تسهیل می‌نماید. رنگ‌ها به مطالب تنوع و جاذبه می‌بخشند. از تداعی و تخیّل به صورت خلّاقانه استفاده کنید.
- ابتدا هدف یا ایدههای اصلی خود را مشخص کنید و آن را در مرکز صفحه بنویسید یا رسم کنید. مغر ما • تمایل دارد که به مرکز صفحه تمرکز کند. حالا در محور ایده اصلیتان چند ایده کوچکتر بنویسید یا ترسیم کنید.
ابزارهای رسم نقشه ذهنی
Coggle
Coggle یکی از بهترین ابزارهای آنلاین برای رسم نقشه ذهنی است که امکانات زیادی برای رسم مایند مپ در اختیار شما می‌گذارد. نسخه رایگان این ابزار امکانات زیر را در اختیار شما می‌گذارد:
- امکان استفاده از ۱۶۰۰ آیکون رایگان
- امکان آپلود عکس بدون محدودیت تعداد
- دسته‌بندی خودکار شاخه‌ها
- امکان دانلود فایل نهایی به صورت PDF و تصویر
- و …
یکی از ویژگی‌های مثبت Coggle محیط رنگی شاد آن و کلیدهای میانبری است که در اختیار شما قرار می‌دهد. این کلیدها سرعت کار شما را برای رسم مایند مپ افزایش می‌دهند و باعث می‌شوند رسم دیاگرام برای شما بسیار آسان شود. هنگام ثبت نام در سایت Coggle از شما پرسیده می‌شود که برای چه هدفی می‌خواهید از مایند مپ استفاده کنید و شغل اصلی شما چیست. براساس انتخاب شما، خود Coggle محیط مناسبی را برای رسم نقشه ذهنی در اختیارتان قرار می‌دهد.
XMind
در صفحه اول سایت XMind به این جمله برمی‌خوریم: ایدهها بر درخت می‌رویند.
XMind یک نرم افزار کامل برای طراحی نقشه ذهنی و پرورش ایده و خلاقیت است. این نرم افزار نقشه ذهنی را می‌توانید به صورت رایگان از سایت آن دانلود و استفاده از آن را بلافاصله آغاز کنید. XMind برخلاف Coggle دسته‌بندی موضوعی ندارد اما تم‌های متنوعی دارد که کاربر می‌تواند براساس موضوع مورد نظرش یکی از آن‌ها را انتخاب کند. تم‌های XMind قابلیت شخصی‌سازی دارند و می‌توانید از کتابخانه آیکون‌ها و استیکرهای این نرم افزار برای طراحی مایند مپ استفاده کنید. مهمترین ویژگی این نرم افزار را میتوان محیط ساده و رابط کاربری مناسب آن برای افراد تازه کار نامید.
MindManager
MindManager محصولی از شرکت Mindjet است. نرم افزاری دیگر برای طراحی نقشه ذهنی که محیط آن نسبت به دو ابزار قبلی پیچیده‌تر به نظر می‌رسد و محیط نرم افزار پاورپوینت را در ذهن شما تداعی می‌کند. شعار MindManager این است: با نقشه صحیح می‌توانید به هر جایی بروید! نرم افزار را می‌توانید از سایت Mindjet دریافت و ۳۰ روز به صورت رایگان از آن استفاده کنید. به غیر از خود نرم افزار، سایت آن نیز یک منبع فوق‌العاده برای آموزش محسوب می‌شود. مقاله‌ها، وبینارها و ویدیوهای آموزشی در سایت Mindjet وجود دارند که با استفاده از آن‌ها هم درباره مبانی نظری‌تر مایند مپ و هم درباره کار با Mindmanager بیشتر می‌آموزید.
Ayoa
این نرم افزار نقشه ذهنی تاریخچه جالبی دارد: نخستین نرم افزاری که برای طراحی نقشه ذهنی معرفی شد، Imindmap نام داشت و تونی بوزان بنیانگذار واژه مایند مپ آن را ابداع کرد. Imindmap تا سال‌ها نرم‌افزار بسیار محبوبی برای طراحی مایند مپ بود. این نرم افزار اکنون به این نام وجود ندارد بلکه نسخه تغییر یافته آن به نام Ayoa به عنوان ابزاری برای طراحی نقشه ذهنی و مدیریت تسک‌ها در دسترس است. Ayoa بر پایه فضای ابری بنا شده است. آن را می‌توانید هم به صورت آنلاین استفاده کنید هم نسخه دسکتاپ آن را دانلود کنید. محیط رنگی و گرافیک‌های جذاب Ayoa باعث می‌شود که رسم نقشه ذهنی با این نرم افزار نقشه ذهنی برای شما به تجربه‌ای جذاب تبدیل شود.
در این مقاله از آکادمی اینفوگرام نقشه ذهنی را معرفی کردیم و متوجه شدیم نقشه ذهنی یا mind map روشی بصری برای نظم دادن به افکار و ایده پردازی بهتر برای تصمیم گیری ها، حل مسائل و برنامه ریزی به خصوص در انواع بازاریابی مانند بازاریابی برونگرا است. از فواید نفشه ذهنی انجام هرچه بهتر کارها و در نهایت افزایش احتمال موفقیت را میتوان نام برد. معجزه نقشه ذهنی در کارها باعث می‌شود یادگیری این تکنیک ارزش و اهمیت بالایی داشته باشد. نرم افزارهایی برای ایجاد نقشه ذهنی وجود دارد که معرفی کردیم و امیدواریم برایتان مفید واقع شده باشد.
شما می‌توانید از نقشه ذهنی در بسیاری کارهای دیگر استفاده کنید. برای مثال در گزارش نویسی برای داشتن گزارشی بهتر، در تحقیقات خود و ….
سوالات متداول درباره نقشه ذهنی
نقشه ذهنی چیست؟
نقشه ذهنی، نموداری درختی است که برای بیان کردن کلمات، ایدهها، فعالیت‌ها یا موارد دیگر مربوط به یک کلید واژه یا ایده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نمودار برای تولید، سازماندهی و ساختار دهی ایدهها و افکار به کار بسته می‌شود و در حل مسئله، فرایند تصمیم گیری و نوشتن می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.
بهترین ابزارها برای رسم مایندمپ چیست؟
Coggle ، XMind ،MindManager ، Ayoa از بهترین نرم افزارها برای رسم نقشه ذهنی هستند. این نرم افزارها با دسته بندی موضوعی، آیکون‌ها و استیکرهای مختلف، قالب‌ها و تم‌های مختلف و رابط کاربری ساده باعث می‌شوند بتوان به راحتی یک نقشه ذهنی خوب را ترسیم کرد.
فرق نقشه مفهومی با نقشه ذهنی چیست؟
نقشه ذهنی در طوفان فکری برای بررسی ایدهها یا تولید و تحقیق به کار می‌رود. نقشه مفهومی برای بررسی مشکلات، شناسایی راه حل‌ها و سازماندهی استفاده می‌شود. اصولا نقشه‌های مفهومی دارای اطلاعات بیشتر، مفاهیم پیچیده‌تر و بیان ارتباط بین این مفاهیم به کار می‌روند.
کاربرد نقشه ذهنی چیست؟
یادداشت برداری یا خلاصه برداری از کتاب، نظم بخشیدن به تفکرات و ایده‌هایی که به ذهن می‌رسد، آموزش و تدریس، نوشتن متن برای سخنرانی، ارائه‌های دانشجویی یا کنفرانس‌ها، افزایش خلاقیت ، مشخص کردن هدف و مسیر رسیدن به هدف، برنامه ریزی و … از مهمترین کاربردهای نقشه ذهنی است.
سپاس از مطلبتون
سلام و تشکر از مطالب مفید و کاربردی که به اشتراک گذاشته اید ، موفق باشید
سلام وقتتون بخیر مطالبتون بسیار کاربردی بود مچکرممم